حکم خمس (قرآن)در این مقاله به برخی از احکام خمس از دیدگاه قرآن اشاره می‌شود. ۱ - خمس غنائم جنگیپرداخت خمس غنایم جنگی واجب است. «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه...؛ بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بی ایمان) (روز جنگ بدر ) نازل کردیم، ایمان آورده‌اید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست». ۲ - خمس درآمدهای مالیپرداخت خمس در آمدهای مالی واجب است. واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول... (امام صادق (علیه‌السّلام) واژه غنیمت را به هر نوع درآمدهای مالی تفسیر فرمود.) ۳ - صاحبان خمسپرداخت خمس به خویشاوندان پیامبر لازم است. «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل...؛ بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بی ایمان) (روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده‌اید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست». «ان الله یامر بالعدل والاحسـن وایتای ذی القربی...؛ خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد؛ و از فحشا و منکر و ستم، نهی می‌کند؛ خداوند به شما اندرز می‌دهد، شاید متذکّر شوید». (بنا بر قولی، مقصود از «قربی» «ذی القربی» در آیه «فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی...» است و از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده، مقصود از «ذی القربی» ما هستیم. «فـات ذا القربی حقه والمسکین وابن السبیل ذلک خیر للذین یریدون وجه الله واولـئک هم المفلحون؛ پس حقّ نزدیکان و مسکینان و در راه‌ماندگان را ادا کن! این برای آنها که رضای خدا را می‌طلبند بهتر است، و چنین کسانی رستگارانند». (مقصود از آیه، ادای خمس به خویشان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.) تامین سادات یتیم، مستمند و در راه مانده از خمس لازم است. «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل...؛ بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بی ایمان) (روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده‌اید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست». (برداشت بالا براساس روایات متعددی است که در تفسیر آیه وارد شده است.) ۴ - یادگیری احکام خمستوجه مؤمنان به دانستن احکام شرعی خمس لازم است. واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل... نصف خمس، از آن خدا، پیامبر خدا و خویشاوندان آن حضرت است. «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه وللرسول ولذی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل...؛ بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بی ایمان) (روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده‌اید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست». ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم خمس» |